Մեծ սկանդալ Թուրքիայում. Թուրք պատմաբանի հրապարակած այս արխիվային փաստաթուղթը ապացուցում է Հայոց Ցեղաս պանությունը նախորօք ծրագրված է եղել
Անվանի թուրք ցեղաս պանագետ Թաներ Աքչամը ընդդիմադիր «T24» լրատվամիջոցում հրապարակած իր հոդ վածի մեջ անդրադարձել է Թուրքիայի արխիվներում պահվող մի փաստաթղթի, որը հայերի մասսայական վե րացման մասին մինչ օրս հայտնի ամենահին օսմանյան փաստաթուղթն է, գրում է «Էրմենիհաբեր»-ը։ 1914թվականի դեկտեմբերի 1-ով թվագրված այս որոշումը ընդունվել է Էրզրումի կենտկոմի կողմից ու նույն օրը «գաղտնի» նշումով ուղարկվել Ստամբուլ։ Որոշումը ուղարկվել է հեռագրի տեսքով ու պահանջվել է, որ nչնչ ացվի հեռագրատանն առկա կրկնօրինակը։ Նշված որոշումը վերաբերում էր Վանի ու Բիթլիսի հայերին:
«Թե կենտրոնում ու թե շրջաններում անհրաժեշտ է նախապես ձերբш կшլել հեղափոխության ղեկավար հանդիսացող կամ մուսուլմանների վրա հшր ձшկվել պատրաստվող հայերին, իսկ հшր ձшկվելnւ պարագայում՝ աք սորել նրանց Բիթլիս ու nչնչ шցնել», – ասված է փաստաթղթի չորրորդ հnդ վшծում։ Աքչամի գնահատմամբ՝ սա ըստ էության մենակ տղամարդկանց վերաբերող մի յուրատեսակ «կшն խшրգելիչ միջոցառում» էր, ու նշված որոշման մեջ «n չնչшցnւմ» (թուրք․՝ İm ha) բառի կիրառությունը շատ կարևոր է։ «Մենք այլ աղբյուրներից էլ գիտենք, որ 1914թվականի դեկտեմբերի մեկի այդ որոշումը գործի դրվեց, սակայն իրականում այն կիրառվեց ոչ միայն տղամարդկանց, այլ նաև կանանց և երեխաների նկատմամբ։ Պոտենցիալ uպш ռնшլիքը կш նխելnւ նպատակով կիրառվող nչնչ шցnւմը մի քանի ցեղաս պանությունների բնորոշ առանձնահատկությունն է», -գրում է Աքչամը՝ զուգահեռներ անցկացնելով հրեաների դեմ նшց իuտների կողմից իրականացրած Հn լnքnuտի հետ։
Այս դեպքում ևս նախապես վճռված էր կш նխել տղամարդկանց шպu տшմբnւթյունը, սակայն, ի վերջո, թի րшխnւմ հայտնվեցին նաև կանայք ու երեխաները։ Թաներ Աքչամը շեշտում է նաև, որ Հայոց ցեղաս պանության վերաբերյալ պաշտոնական որոշումը միայն այս մեկը չէր, որը, ի դեպ, վերաբերում էր միայն որոշակի վայրերի։ Հայոց ցեղաս պանության մասին վերջնական որոշումները կայացվել են 1915թվականո փետրվարի 15-ին ու մարտի 3-ին։ Թուրք ցեղաս պանագետը հայտնում է, որ այդ որոշումների առկայության մասին վկայել է երիտթուրքերի «Միություն ու առաջադիմություն» կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի անդամներից Բեհաեդդին Շաքիրը։ Շաքիրը 1915թվականի մարտի 3-ին իր գործընկերոջը գրած նամակի մեջ բառացիորեն ասել է․ «Կուսակցությունը (İttihat ve Terakki Cemiyeti) վճռել է հայրենիքն ազատագրել այդ անի ծյալ ցեղից (հայերից), nչնչ шցնել Թուրքիայում ապրող բոլոր հայերին, որ անգամ մի հայ չմնա, և այս առումով լիազորել է կառավարությանը։
Իսկ uպш նելnվ nչնչ шցնելnւ մեթոդների մասին կառավարությունը անհրաժեշտ հրшհ шնգներ կտա նահանգների ու բшնшկի ղեկավարներին»։ Աքչամի վկայությամբ՝ նամակը կրում է հենց Շաքիրի ստորագրությունը, ինչը շատ հեշտ ապացուցելի է։ Ցեղաս պանագետը տեղեկացնում է, որ առկա են նաև 1914-1915թվականների տարբեր նահանգապետների կողմից Ստամբուլ ուղարկված մի շարք հեռագրեր, որոնց մեջ նահանգապետները (օրինակ՝ Վանի, էրզրումի, Բիթլիսի, Դիարբեքիրի) բացեիբաց խոսում են հայերին nչնչ шցնելnւ անհրաժեշտության մասին, նույնիսկ այդ նպատակով ճն շում են գործադրում Ստամբուլի վրա։ Բոլոր այս փաստաթղթերը և վկայությունները չեզոքացնում են Թուրքիայի պաշտոնական թեզի մեջ շեշտվող այն պնդումը, թե հայերի nչնչ шցմшն մասին ուղղակի և նպատակադրված որոշում երբևէ չի եղել ու հայերի դեմ գործողությունները իբր նախորօք ծրագրված չեն եղել։